In deze bijeenkomst stonden een aantal filosofische ideeën centraal die op gefundeerde wijze komen houvast geven bij het antwoord op de vraag 'wat is wijs?'. Een tweetal aspecten, nl. de wereld waarnemen en logisch denken (redeneren) hebben we buiten beschouwing gelaten, wegens gebrek aan tijd.
We zijn begonnen met een kleine kapstok, je zou er een driedimensionale matrix van kunnen maken waar de verschillende ideeën in passen. Er zijn drie assen waar je al deze ideeën (en dus ook het menselijk handelen) langs kunt leggen:
1) Intentie - de daad zelf - het resultaat
2) Constructivisme - Naturalisme
3) Deontologie - Utiliteit

1) Intentie - de daad zelf - het resultaat
Het gaat hierbij om dat wat iemand doet. Op basis waarvan moet je beoordelen of een daad goed was, op basis van de intentie, op basis van de daad zelf, of gaat het om het resultaat? Zo kun je her en der aalmoezen geven aan hulpbehoevenden op straat, omdat je vindt dat aalmoezen geven om zichzelf goed is (de daad). Je kunt ook vanuit de intentie - het is goed om aan liefdadigheid te doen - mensen aalmoezen geven. Wanneer je het echter om het resultaat gaat, dan is het belangrijk om na te gaan of het geven van de aalmoes er toe leidt dat de ontvanger beter af is. Misschien blijft deze persoon, juist door de aalmoezen, wel in de ellende, of verdient hij via die aalmoezen zo veel, juist omdat iedereen hem iets geeft, dat het zoeken naar een relatief onafhankelijke bestaansvorm niet interessant meer is.

2) Constructivisme - Naturalisme
Deze as heeft betrekking op de oorsprong van de moraal, de grond van het persoonlijke ethische oordeel. Is dit aangeboren of moeten we dit leren? Is dat wat we goed of juist vinden aangeboren 'kennis' en dus in alle tijden hetzelfde of is dat afhankelijk van tijd en plaats, kortom van dat wat we geleerd hebben?

3) Deontologie - Utiliteit
Zijn we goed omdat we ons hiertoe verplicht voelen of omdat het praktisch is om het resultaat? Omdat we er individueel of collectief beter van van worden? Soms betekent het-juiste-doen dat we iets doen waar we zelf slechter van worden, maar toch lijkt het erop dat we niet anders kunnen, bijvoorbeeld liegen. Soms lukt het niet om te liegen terwijl het spreken van de waarheid ons wellicht veel beter uit komt. En ook bij burgerlijke (on)gehoorzaamheid kan deze situatie zich voordoen.

De volgende ideeën zijn aan bod gekomen:
A) Aristoteles met zijn deugden-leer
B) Kant en zijn plichten-ethiek
C) Mill en het Utilitarisme
D) Rawls en zijn sluier van onwetendheid
E) Arendt met haar particuliere oordeel
F) Levinas die de ander tegenover zich vindt die een appèl op hem doet (hier was helaas geen tijd meer voor)

Tags: Ethiek